לדלג לתוכן

ביג בענג

פֿון װיקיפּעדיע
לויטן ביג בענג מאדעל, דער אוניווערס אנטוויקלט זיך פון אן עקסטערעם געדעכטן און הייסן שטאנד. קאסמאס זעלבסט האט זיך אויסגעשפרייט מער און גרעסער זינט דעמאלטס, שאפעדיג און טראגענדיג אלע גאלאקסיס און מאטריאל זינט דאן.


דער ביג בענג (גרויסער קנאק) איז פיזיקאלישער קאסמאלאגישער טערמין, וואס האט צוויי הויפט מיינונגען. עס איז א קאסמאלאגישער מאדעל אין וואס דער אוניווערס האט זיך געטאן אויסברייטערן פאר א צירקע 13.7 ביליאן יאר, אנהייבענדיג זיך פון א מעכטיגען געדעכט און הייסער שטאנד.

דער טערמין איז אויך באנוצט אין א שמעלערן זין פון ווארט צו אראפמאלן טאקע אט די פונדאמענטאלע "פייער-קנויל" וואס האט אויסגעפלאצט ביים אנהייב אדער נאנט צום אנפאנג פון צייט אין די היסטאריע פון דעם אוניווערס.

אבזערוואציענאלע באווייזען פון דער קאסמאלאגיע וואס טוט עדות זאגן איבער דעם געשעניש פון א ביג בענג טוט אריינרעכענען די אנאליזן אויף די ספעקטרום פון ליכטיגקייט פון די גאלאקסיס, וואס טוט ווייזן א ריקונג צום ריכטונג פון לענגערע וועוולענטס פרפארציאנאל צו יעדעס גאלעקסידיסטאנץ אין א שייכות אראפגעמאלן אין האבל'ס געזעץ. קאמבאנירט מיט די השערה און אנעמונג אז די אבזערווירער לאקירט איבעראל ווי נאר אין די אוניווערס וואלטן געמאכט ענדליכע אבזערוואציעס (די קאפערניקען פרינציפ), דאן טוט זיך דאס איינגעבן אז די צעשפרייט זעלבסט טוט זיך אויסברייטערן. עקסטראפאלאציע פון די דאזיגע אויסברייטערונג צוריק ציוועגס אין צייט, שטעלט אונז אוועק א שטאנד אין די ווייטער פארגאנגענהייט אין וואס דער אוניווערס איז געווען אין א שטאנד פון געוואלדיגע געדעכטקייט און טעמפראטור. די הייסע, געדעכטע שטאנד איז דער שליסל פרעמיס פארן ביג בענג.

טעארעטישע אונטערשטיצע פארן ביג בענג קומט פון מעטאמאטישע מאדעלן, וואס ווערט אנגערופן פרידמאן מאדעלן, וואס צייגן אז דער ביג בענג איז נאכאנאנד אייניג געשטימט מיט דער אלגעמיינער רעלאטיוויטעט און מיט דעם קאסמאלאגישע פרינציפ, וואס זאגן אז די אייגנשאפטן פון דעם אוניווערס מוז זיין זעלבסטשטענדיג פון די פאזיציע אדער אריענטאציע.

די טעאריע פון ביג בענג ניוקליעאסטעזע טוט פאראויסזאגן די ראטעס אויף וואס די פארשידענע ליכטיגקייט עלעמענטן זענען באשאפן אין מאדעלן פון די ערשטע פאזען און די פריע אוניווערס און געבט רעזולטאטן וואס זענען אין גענעראל אייניג שטימענד נאכאנאנד מיט די אבזערוואציעס.

די ביג בענג מאדעל טוט אויך פאראויסזאגן די קאסמישע מייקראוועיוו אונטערגרונט ראדיאציע, אן אונטערגרונט פון שוואכע מיקראכוואליע ראדיאציע וואס פילט אן דעם גאנצן אוניווערס.

די ערפינדונג פון קאסמישע מייקראוועיוו אונטערגרונט ראדיאציע אין 1964 האט געפירט צו א זשענעראלע אנעמונג צווישן פיזיקער אז דער ביג בענג איז דער בעסטער מאדעל פון די אנפאנג פון דעם אוניווערס.